Hiep hiep hoera! Natuurminnend Europa kan de klaroen en schuiftrompet hanteren. De natuurherstelwet is goedgekeurd. Waarom ik een deel van het woord vet en cursief zette wordt dra duidelijk. Maar de betogende boeren die naast het gras ook nog eens het draagvlak voor hun eigen voeten wegmaaien, gaan nog meer reden(en) hebben om (on)terecht harde(re) acties te gaan voeren. Maar dat deze wet gaat snijden in hun vlees én grond is overduidelijk. Het grondhappen kan beginnen!
Eigenlijk is het voor mij, als aardrijkskundige, wel smullen geblazen. De milieukrant “de Standaard” trachtte een oefening in aardrijkskunde, biologie, ecologie, economie en sociologie te combineren in het artikel: “Waarom grond zo moeilijk te verdelen is.” Aangezien dit weer achter een betaalmuur zit, geef ik de hoofdpunten verkort weer.
We moeten eerst een blokje politiek door, eentje dat ik vaak tegenkom op de gemeenteraden: RUP’s ( de overgenomen stukjes uit de Standaard staan cursief )
1. Hoe wordt de functie van grond in Vlaanderen bepaald?
In 1997 werd de functie en de bestemming van ons gewest het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV). Doel was de open ruimte te optimaliseren voor
– landbouw ( in praktijk 56 000 ha afgeven )
– natuur ( met 38 000 ha laten toenemen )
– bos. ( de rest mag herbebossen, lees niet herstellen )
In een ruimteboekhouding houdt men de stand van zaken bij.
In wat administratieve rompslomp deelt men Vlaanderen op in werkbare regio’s en op het eind van deze mallemolen komen de RUP’s of Ruimtelijke Uitvoeringsplannen. Hier wordt tot op de m² grondbestemmingen ingevuld. Wie moet wat en hoeveel afstaan voor natuur, lees in concreto welk stukje grond happen we weg om bos en natuur te laten toenemen. Dat dit eeuwigheden duren kan, welkom in Kafka! Want bij onenigheid binnen een RUP beslist de Vlaamse regering, die elk RUP moet bekrachtigen.
2. Hoeveel agrarisch gebied, natuur en bos is er vandaag?
Kort gezegd leert de ruimteboekhouding ons dat er een overschot van 33.000 hectare agrarisch gebied is. Dit in contrast met dat wat nu op de Brusselse straatstenen uitgevochten wordt!
Voor natuur en bos zijn er nog heel wat achterstanden weg te werken, dus het klinkt logisch dat … landbouwgrond natuur wordt.
3. Waarom is niet iedere morzel ingekleurd agrarisch gebied dan ook daadwerkelijk boerengronden?
Wederom welkom in Kafka!
Omdat er wegen liggen.
Omdat er zonevreemde bedrijven te vinden zijn.
Omdat er huizen met tuinen in staan.
Omdat er (steeds meer) hobbyweiden voor paardjes en tuintjes verworven zijn.
Omdat sommige stukjes bos of struikgewas kleine landschapselementen zijn.
Uiteraard is dat grond die de boer niet kan gebruiken. Anderzijds is het wel zo dat veel agrarisch gebied dat volgens het Ruimtelijk Structuurplan een nieuwe bestemming als natuur- of bosgebied moet krijgen, nog door boeren in gebruik.
Zijn we nog mee??
4. Wie bepaalt de prijs? Rondje Natuurpunt bashen?
Bijna 69 procent in tien jaar tijd is de grondprijs voor 1 ha landbouwgrond gestegen. Wie is verantwoordelijk voor die indrukwekkende prijsstijging? CD&V-voorzitter Sammy Mahdi beschuldigt de Vlaamse overheid en Natuurpunt.
Klopt niet. Twee argumenten.
Ze kopen vaak ‘marginale gronden’ op. Vaak nog in het voordeel van de portemonnee van de landbouwer.
Het tweede over de subsidies is een half leeg of half vol glas dispuut dat in het ruimer plaatje niets te zake doet.
5. Mijn koninkrijk voor een paard?
‘Verpaarding’ en ‘vertuining’ is het verschijnsel waarbij particulieren boerderijen en landbouwgrond omzetten in woningen met tuinen. Meestal gaat het om het recreatief houden van paarden, ezels, schapen, geiten, alpaca’s en andere dieren die niet voor menselijke consumptie worden gekweekt.
Feit is dat ‘verpaarding’ een grotere invloed op de grondprijzen heeft dan het werk van oa Natuurpunt. De Dienst Vastgoedtransacties en subsidieregels zet namelijk een rem op hun werking, een rem die voor kapitaalkrachtige particulieren niet geldt.
Dat heeft inderdaad impact voor boeren. ‘Verpaarde’ landbouwgrond is landbouwgrond waarop niet meer geboerd wordt. En wellicht voor lang of zelfs altijd! Dure privégrond zal zelden weer terug “eenvoudige”, lees goedkope, landbouwgrond worden.
Komt daar nog eens bij dat vaak oudere boeren, denkend aan het pensioentje, gronden (veel te duur) aan rijke paardenliefhebbers verkoopt in plaats van aan jonge collega-boeren?
6. Waarom hebben zoveel gebieden nog niet hun juiste bestemming?
Komt nu dan de aap uit de mouw, iets waar ik op het beleid van onze energiehuishouding ook al boeken over schrijven kan!
Die RUPs… Ministers van Landbouw en Ruimtelijke Ordening ( toevallig CD&V ) hebben de afgelopen jaren getalmd om RUP’s goed te keuren die gronddiscussies moesten beslechten. Gevolg is dat 25 jaar na datum nog meer dan de helft van de doelstellingen inzake natuur en bos moeten worden gerealiseerd.
De Boerenbond strijdt voor een strikte scheiding tussen landbouw en natuur, een harde grens tussen geel en groen. Iets wat door klimaatpaus Timmersmans niet kan en onbespreekbaar is. waarin landbouw en natuur evenwaardig zijn.
Van de aanduiding van deze ‘natuurherstelgebieden’ kwam nog maar amper iets in huis: landbouworganisaties staan op de rem. Dat frustreert natuurorganisaties mateloos, en verklaart hun ongerustheid over die delen van het akkoord waarin de regels rond bemesting in VEN-gebied worden versoepeld. Immers: geen gezonde natuur zonder gezonde landbouw.
Maar da’s dan vandaag waarschijnlijk door het stemmen van de #natuurherstelwet geregeld, niet?
En nu?
Het duimpje dat de eerste dagen van de eerste betoging nog “talrijk” opgestoken werd verandert al even snel in een middelvinger. Sympathie werd antipathie, het rammen van politiecombi’s deed meer kwaad dan de voorbije weken goeds. Neen boeren op straat niet méér gelijk. Ook het ten berde brengen van een kolchozen-hobbyboer die het grote woord komt voeren alsof de staat terug naar de sovkoventijd moet keren brengt geen zoden aan de dijk.
Moeten we, net als ik in de lessen van het derde doe, niet vast stellen dat de agro-industrie te groot geworden is voor het arme Vlaanderen? We sturen al uit pure armoede onze eerste minister naar China om varkenspoten en -oren te slijten!? Stront maken is nu eenmaal geen goede business. De voorbeelden uit de klas waarbij ik aangeef dat struisvogels of kaviaar ipv nog méér varkens te produceren snijden hout.
Trouwens dat strontidee om stinkend rijk te worden ligt rechtstreeks aan de basis van mijn politieke carrière jaren later. Of hoe het hekelen van Agalev’s boegbeeld Mieke Vogels destijds bij een leerling, wiens papa bij deze partij werkte, toch in goede aarde gevallen was.
Het idee was te simpel om dood te doen; onze berg aan varkensmest indrogen en verschepen naar Algerije die toen destijds smeekte om (kunst)meststoffen!
Terug naar natuurpunt, want ik moet mijn punt nog maken.
Leerden we dan foutief aan dat de natuurlijke vegetatie van onze regionen loofwoud was.
Is het dan een fabel dat vele heidegebieden door turfsteken zijn ontstaan?
Is het dan niet zo dat stikstof is accelerator en voorbeeld mos op mijn tuinpad er extra toe aanzet wit voegzand om te vormen tot een laagje ‘zwarte aarde’?
Is het niet zo dat natuur wil zo groen én rijk als mogelijk wil zijn?
Ik deed, als scout nog mee aan de berkenkap op het kamp van Beverlo. Stoer om zo maar bomen te mogen omkappen. Ik was 12 en wist amper beter. Maar heide is voor een groot deel ontstaan door plaggen ( zie ook VILT ) . Natuurlijk is er een wederwoord te vinden, gelukkig maar, door natuurpunt zelf. Deze techniek is perfect uitgelegd en ik heb er zelfs bewondering voor. Echter.. Het herstel van de natuur bestaat er in ze arm en schraal te houden, dus ten koste van iedere landbouwer in een weide, sorry wijde cirkel rondom dat éne bedreigd stukje.
Maar net zoals China tactisch oorlogseilanden bouwt om in de Zuid Chinese Zee de overmacht te krijgen van nature uit, plant Natuurpunt strategisch zeldzame microlandschapjes in of uit om zo ook het haast onleefbaar te maken voor de boeren, ook al zijn ze, als industriemodel niet zo bijster goed bezig. Het kind en badwatersyndroom, snap je. Maar ja.. als ik dat durf te schrijven, loopt de (school)mailbox vol “dreigementen” natuurlijk. Beste schoolmeesterke, lees je eerst in voordat je met de grote ( lees groene ) jongens gaat spelen!
Impliceert Natuurpunt nu dat zomergroen loofwoud een ronduit arme en triestige begroeiing was qua biotoop?!
lees deze context ook
Marc groet 