Het is zomer. De redacties van onze zogenaamde kwaliteitskranten liggen halfleeg, stagiairs mogen de gaten vullen. En dan gebeurt het onvermijdelijke: iemand botst op een persbericht van een ngo en hopla! Zonder nadenken verschijnt er een “onthullend” stuk over de vermeende zonden van… jawel, Gerardus Mercator.

Dat eeuwige liedje. Afrika zou zich gekrenkt voelen door de Mercatorprojectie, die zogezegd een “desinformatiecampagne” avant la lettre was. Een eurocentrische samenzwering nog wel. Met zoveel drama zou je denken dat Mercator zelf de hand aan de slavenhandel heeft geslagen. Mijn innerlijk duiveltje grijnst: als dit de grootste misleiding ooit is, dan valt het met de rest van de wereldgeschiedenis toch flink mee.

Navigatie, geen ideologie

Voor alle duidelijkheid: Mercator tekende een navigatiekaart. Hoekgetrouw. Voor zeelui. Zodat je met een rechte koers van Antwerpen naar Kaapstad raakte. Niet de kortste weg, wel de juiste. Geen complot, geen ideologie, geen heimelijk “Europa groter maken”. Gewoon een functioneel hulpmiddel om niet in de Atlantische Oceaan te verdwalen.

Nuance verkoopt niet

Maar ja, nuance verkoopt niet. Dus schrijven de kranten alsof wij vandaag nog altijd in de klas met Mercator-kaarten zwaaien. Terwijl elke leerling in Vlaanderen al decennia vertrouwd is met Robinson, Winkel-Tripel, Equal Earth en co. Allemaal kaarten die veel dichter bij de globe staan, en die zowaar verdacht veel lijken op wat de Afrikaanse Unie nu trots presenteert alsof het de grote primeur van de eeuw is.

Een telefoontje was genoeg geweest

Weet u wat mij het meest stoort? Dat er blijkbaar niemand op de redactie even dacht: “Misschien moeten we dat checken bij de Vereniging Leraars Aardrijkskunde?” Eén telefoontje. Eén mailtje. Maar nee, men vond copy-paste uit een Engelstalig persbericht voldoende. Mijn innerlijk duiveltje lacht: zo wordt de krant zelf een mooi staaltje desinformatie.

De uitnodiging blijft open

Daarom, beste journalisten: kom gerust eens langs op ons VLA-congres Overal Kaarten (27 september in Sint-Niklaas, naast het Mercatormuseum). Daar krijgt u in één voormiddag meer inzicht in projecties dan in al die gretig overgenomen ngo-communicaties. Gratis tip van de leraar: de enige écht correcte weergave van de aarde is nog altijd een globe. Maar probeer daar maar eens een krant van te vouwen.

En laat ons eerlijk zijn: wij hebben als aardrijkskundigen liever dat u mee in dialoog stapt dan dat u de draak steekt met Mercator. De deur staat dus wijd open. Kom gerust langs, u bent welkom. Mijn innerlijk duiveltje fluistert: dat levert misschien zelfs een beter artikel op.

Marc Bellinkx
met z’n innerlijk duiveltje, dat de globe ronddraait en gniffelt: “Zou Mercator zelf dit allemaal niet erg geestig gevonden hebben?”

Lees ook in dit verband de afgeslagen uitnodiging ivm Aardrijkskunde is maar een klimaatvakje